Brood dat verzadigt
Toen ik op de basisschool zat heb ik het Onze Vader uit mijn hoofd moeten leren. Elke dag zeiden we de woorden ‘geef ons heden ons dagelijks brood’ (Mat. 6:11, NBG 1951), maar vaak moest ik daarbij denken aan het brood dat we thuis maar af en toe aten. Alleen wanneer mijn vader naar de stad was geweest hadden we een brood in huis. Het gebed om ‘dagelijks brood’ zei me dan ook altijd veel.
Niet vergeten
Toen haar moeder in aanwezigheid van honderden gasten haar vijftigste verjaardag vierde, haalde de oudste dochter Kukua herinneringen op aan alles wat haar moeder voor hun gezin gedaan had. Ze hadden het niet breed, wist Kukua te vertellen, en het waren moeilijke tijden. Maar haar alleenstaande moeder ontzegde zichzelf allerlei persoonlijke gemakken, verkocht haar juwelen en andere kostbaarheden, zodat Kukua naar school kon. Met de tranen in haar ogen zei Kukua dat haar moeder haar of haar broertjes en zusjes nooit in de steek gelaten had, hoe zwaar ze het zelf ook had.
Kruipen als een kameleon
Als je het woord kameleon hoort, denk je waarschijnlijk allereerst aan het feit dat het beestje zijn kleur aan de omgeving kan aanpassen. Maar dit reptiel heeft nog een andere interessante eigenschap. Verschillende keren heb ik gezien hoe een kameleon langs een paadje liep en me afgevraagd of hij ooit zijn bestemming zou bereiken. Het lijkt of de kameleon bijna met tegenzin een poot optilt, zich lijkt te bedenken en hem dan aarzelend neerzet, alsof hij bang is dat de grond onder zijn poten zal instorten. Daarom moest ik wel lachen toen ik iemand hoorde zeggen: ‘Wees als kerklid geen kameleon die zegt: “Laat ik vandaag naar de kerk gaan; of nee, ik ga volgende week; of toch niet, ik wacht nog wel even!”’
In overgang
In Ghana komt het geregeld voor dat mensen overlijdensberichten op aanplakborden of betonnen muren hangen. Zinnen als Te snel van ons heengegaan, We vieren het leven en We zijn geschokt kondigen het overlijden van een geliefde en de naderende begrafenis aan. Ooit las ik er één die op het leven aan de andere kant van het graf wees: In overgang.
Een tijd om weg te lopen
Toen mijn vader op hoge leeftijd christen werd, kwam hij met een fascinerend plan op de proppen om verleidingen te boven te komen. Als het nodig was liep hij gewoon weg! Als een verschil van mening tussen hem en een buurman bijvoorbeeld uit de hand dreigde te lopen zodat ze bijna ruzie kregen, dan liep hij letterlijk even weg om dat te voorkomen.
Ga ermee naar God
Toen er nog geen telefoon, e-mail en mobieltjes waren, was de telegraaf vaak de snelste manier om een bericht over te brengen. Maar die werd alleen voor belangrijk nieuws gebruikt, en dat was meestal geen goed nieuws. Vandaar de uitspraak: ‘De telegrambezorger brengt altijd slecht nieuws.’
Hoe je oud wordt
En hoe gaat het vandaag met je, moedertje?’ vroeg ik tussen neus en lippen door. Mijn vriendin, 84 jaar oud, wees op haar gewrichten die kraakten en pijn deden, en fluisterde: ‘Oud worden valt niet mee.’ Daarna voegde ze er ernstig aan toe: ‘Maar God is goed voor me geweest.’
Op het hart geschreven
In mijn omgeving wemelt het van de godsdienstige opschriften en namen. Op bordjes, op muren, op voertuigen en zelfs in sommige bedrijfsnamen. ‘Door de genade van God,’ zo luidt het op een minibusje. ‘De boekwinkel van Gods genade en gunst,’ zo heet een winkel. Laatst zag ik er een op een Mercedes Benz waar ik wel om moest glimlachen: ‘Niet aanraken—Hier waken engelen!’
Een dienende leider
In traditionele Afrikaanse samenlevingen wordt veel belang gehecht aan een goede opvolging van leiders. Wanneer een koning overlijdt, wordt er veel zorg aan besteed om zijn opvolger te kiezen. Die moet niet alleen lid van de koninklijke familie zijn, maar ook sterk, onbevreesd en verstandig. Kandidaten worden op allerlei punten bevraagd om vast te stellen of ze het volk zullen dienen of juist met harde hand zullen leiden. De opvolger van de koning moet iemand zijn die tegelijk leiding geeft en dient.
God de eer geven
We zaten midden in de kerkdienst, en die ochtend hadden we verschillende gasten. Toen de spreker op de helft van zijn preek was, zag ik dat een van hen de zaal uitliep. Ik was benieuwd wat er was en lichtelijk bezorgd, dus ik liep achter haar aan naar buiten.
Een echte schuilplaats
In maart 2014 brak er in het gebied waar ik vandaan kom een conflict uit tussen twee stammen. Daardoor zag mijn vader met zijn hele huishouden en vele andere vluchtelingen, zich genoodzaakt om in de provinciehoofdstad een veilig heenkomen te zoeken. De hele geschiedenis door is het een bekend verschijnsel dat mensen zich in hun eigen land onveilig voelden en naar een andere plek trokken om hun toekomst veilig te stellen.
Tekenen van vriendschap
Toen ik in opgroeide in Ghana, vond ik het als kleine jongen geweldig om mijn vaders hand vast te houden, en samen met hem op drukke plekken rond te lopen. Hij was zowel mijn vader als mijn vriend, want in mijn cultuur is het vasthouden van elkaars hand een teken van echte vriendschap. Als we zo samen liepen, praatten we over allerlei onderwerpen met elkaar. Als ik me wel eens eenzaam voelde, troostte mijn vader me, alleen al door er gewoon te zijn. Ik was zeer gehecht aan zijn aanwezigheid.
